Publikacje

Świat Karpat. Podręcznik do edukacji ekologicznej został po raz pierwszy wydany w języku słowackim ponad 10 lat temu (w 2009 r.). W tym czasie, m.in. w związku z ciągłym, szybkim rozwojem nauk biologicznych, wiele znajdujących się w nim informacji przestało być aktualnych. Coraz szersze zastosowanie badań genetycznych spowodowało np. zmiany w systematyce szeregu organizmów. Wyodrębniono nowe gatunki, np. padalca kolchickiego (Anguis colchica), a część zawartych w podręczniku nazw gatunkowych została zmieniona. Dokonano ważnych odkryć archeologicznych, uzupełniających naszą wiedzę na temat najwcześniejszej obecności człowieka w Karpatach. W pewnym zakresie zmieniło się też podejście do ochrony przyrody, pojawiły się nowe trendy, opracowano nowe dokumenty, powstały kolejne obszary chronione, a część z już istniejących uzyskała dodatkowy status np. obszarów chronionych w ramach Konwencji Ramsarskiej (dotyczącej ochrony obszarów wodno-błotnych). Opracowując obecne wydanie książki, staraliśmy się zatem zmiany te wziąć pod uwagę.

Treść podręcznika, poza aktualizacją, wymagała również w niektórych miejscach dopasowania do potrzeb polskiego Czytelnika, głównie w zakresie zagadnień i pojęć odmiennie definiowanych w Polsce i na Słowacji. Dwie istotne zmiany dotyczyły podziału geograficznego Karpat (rozdział 2) oraz charakterystycznego układu roślinności w górach, gdzie Słowacy wyróżniają kolejne strefy roślinności (np. strefa dębowo-bukowa, bukowa), natomiast w polskojęzycznej literaturze stosuje się podział na piętra roślinności (piętro pogórza, piętro regla dolnego itd.). Ponadto w podręczniku dodano, istotne według Redakcji, informacje na temat organizacji ochrony przyrody w Polsce, przystosowań roślin do życia w górach, rozwoju osadnictwa w polskiej części Karpat, a także liczebności populacji wybranych gatunków w polskich Karpatach.

Autorzy do opracowania podręcznika wybrali metodę siedliskową. Siedliska podzielono na cztery podstawowe rodzaje: siedliska leśne, łąkowe i murawowe, wodne i mokradłowe oraz ekstremalne. Dla każdego rodzaju siedliska opisano główne grupy organizmów, które w nim występują czyli rośliny naczyniowe, mszaki, porosty, grzyby, ssaki, ptaki, gady, płazy, ryby i bezkręgowce. Należy tutaj zwrócić uwagę, że podział na powyższe rodzaje nie jest jednoznaczny i dane siedlisko można czasem przyporządkować np. do trzech grup jednocześnie, jak chociażby torfowisko wysokie będące zarówno siedliskiem murawowym, mokradłowym jak i ekstremalnym. W polskim wydaniu podręcznika wprowadzono pewne modyfikacje w opisach oraz nazewnictwie siedlisk odnosząc je bezpośrednio do siedlisk zawartych w tzw. dyrektywie siedliskowej, o czym szersze informacje Czytelnik znajdzie poniżej.